NAJWAŻNIEJSZE CECHY FUNDACJI RODZINNEJ

Jedną z najważniejszych cech fundacji rodzinnej jest posiadanie przez nią osobowości prawnej, którą fundacja rodzinna uzyskuje z chwilą wpisu do rejestru fundacji rodzinnych.

Fundacja rodzinna jest zatem osobą prawną utworzoną w celu gromadzenia mienia, zarządzania nim w interesie beneficjentów oraz spełniania na ich rzecz świadczeń. W konsekwencji fundacja rodzinna posiada pełną zdolność do czynności prawnych oraz zdolność sądową i procesową. Może ona tym samym prowadzić działalność gospodarczą, chociaż swobodę jej prowadzenia ograniczają konsekwencje podatkowe, z którymi należy się liczyć wykraczając poza zamknięty katalog wskazanych w ustawie aktywności gospodarczych. Może także nabywać majątek, w tym nieruchomości zarówno w Polsce, jak i poza terytorium naszego kraju. Co istotne – przyznanie fundacji rodzinnej osobowości prawnej może być środkiem na ochronę majątku rodzinnego przed egzekucją. Przykładowo, fundacja nie odpowiada za długi fundatora powstałe po jej ustanowieniu, zaś przed jej ustanowieniem – odpowiada solidarnie, jedynie do wartości mienia wniesionego przez fundatora.

UTWORZENIE FUNDACJI RODZINNEJ

Fundacja rodzinna może być utworzona wyłącznie przez osobę fizyczną posiadającą pełną zdolność do czynności prawnych. Może być utworzona w akcie założycielskim albo w testamencie poprzez złożenie w nich oświadczenia o ustanowieniu fundacji. Ponadto wymagane jest:

• ustalenie w formie aktu notarialnego statutu;
• sporządzenie spisu mienia;
• ustanowienie organów fundacji rodzinnej wymaganych przez ustawę lub statut;
• wniesienie funduszu założycielskiego (o wartości co najmniej 100 000 zł);
• wpisanie do rejestru fundacji rodzinnych.

BENEFICJENCI FUNDACJI RODZINNEJ

Beneficjentami fundacji rodzinnej, a więc osobami uprawnionymi do otrzymania od niej określonych świadczeń, mogą być zarówno osoby fizyczne, jak i organizacje pozarządowe prowadzące działalność pożytku publicznego. Beneficjentem fundacji rodzinnej może być sam fundator lub fundatorzy. Najczęściej beneficjentami będą członkowie rodziny fundatora.

KTO MOŻE BYĆ FUNDATOREM FUNDACJI RODZINNEJ?

Zgodnie z ustawą o fundacji rodzinnej, fundatorem może być wyłącznie osoba fizyczna posiadająca zdolność do czynności prawnych. Należy podkreślić, że fundacja rodzinna może być ustanowiona przez więcej niż jednego fundatora (z wyjątkiem fundacji rodzinnej ustanowionej w testamencie).

Na fundatorze ciążą liczne obowiązki związane z początkową fazą istnienia fundacji rodzinnej. To bowiem fundator składa oświadczenie o ustanowieniu fundacji rodzinnej, ustala jej statut, wnosi mienie na pokrycie funduszu założycielskiego w wysokości co najmniej 100.000,00 złotych (fundusz założycielski może być pokryty wkładami pieniężnymi, jak również nieruchomościami, udziałami, akcjami itp.) oraz sporządza jego spis i reprezentuje fundację rodzinną w organizacji. Fundatorowi zostały przyznane również kompetencje w zakresie kształtowania organów fundacji rodzinnej, może on bowiem powoływać i odwoływać członków zarządu fundacji rodzinnej i rady nadzorczej. Obligatoryjnym organem fundacji rodzinnej jest też zgromadzenie beneficjentów.

OPODATKOWANIE FUNDACJI RODZINNYCH

Fundacja rodzinna może być dla niektórych przedsiębiorców preferencyjnym rozwiązaniem pozwalającym na ograniczenie obciążeń podatkowych związanych z zarządzeniem majątkiem fundacji. Przede wszystkim należy bowiem wskazać, że fundacja rodzinna jest podmiotowo zwolniona z podatku dochodowego od osób prawnych.

W aspekcie tego zwolnienia zasługuje na uwagę to, że opodatkowaniu nie będzie podlegać otrzymanie majątku przez fundację rodzinną – zarówno w przypadku wniesienia składników majątkowych na pokrycie funduszu założycielskiego, jak również później np. w formie darowizny dokonywanej przez fundatora, jego wstępnych lub zstępnych.

Ustawa przewiduje jednak kilka wyjątków od zasady zwolnienia jej dochodów od podatku dochodowego.

Dla przykładu zwolnienie nie ma zastosowania do działalności gospodarczej fundacji rodzinnej wykraczającej poza zakres wskazany w ustawie. Dla opodatkowania dochodów spoza ustawowego katalogu preferowanych aktywności gospodarczych przewidziano 25% stawkę podatku dochodowego (CIT).

Kolejnym wyjątkiem jest realizacja świadczeń na rzecz beneficjentów. Chodzi tu zarówno o świadczenia przekazywane beneficjentom w czasie funkcjonowania fundacji, jak również w związku z jej likwidacją. W tych przypadkach wartość przekazywanych świadczeń będzie opodatkowana 15% stawką podatku dochodowego od osób prawnych (CIT). Rozwiązanie to zatem jest zbliżone do tzw. „estońskiego CITu”.

Ponadto w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych mamy też opodatkowanie fundacji rodzinnej podatkiem od przychodów z budynków, niektórych transakcji między podmiotami powiązanymi i podatkiem od ukrytych zysków. Fundacja rodzinna może też podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (VAT), podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz podatkiem od nieruchomości.

OPODATKOWANIE BENEFICJENTÓW FUNDACJI RODZINNYCH

Co do zasady świadczenia otrzymywane przez beneficjentów podlegają również opodatkowaniu po ich stronie. Wyjątkiem są świadczenia na rzecz beneficjentów należących do tzw. „zerowej” grupy podatkowej w rozumieniu ustawy o podatku od spadków i darowizn (czyli małżonek, zstępny, wstępny, pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha). Tacy beneficjenci będą mogli skorzystać ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT).

Przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn wyznaczają też zakres opodatkowania osób nienależących do owej „zerowej” grupy podatkowej. W przypadku bowiem dochodów osób należących do I grupy podatkowej w rozumieniu ustawy o podatku od spadków i darowizn znajdzie zastosowanie 10% stawka PIT, a w do pozostałych osób – 15% stawkę PIT. Na marginesie wskazać należy, że wypłata świadczeń na rzecz beneficjentów nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.

PODSUMOWANIE

Fundacja rodzinna może stanowić skuteczne narzędzie chroniące majątek przed podziałem i umożliwić jego pomnażanie. Należy jednak pamiętać o tym, że decyzja o założeniu fundacji rodzinnej powinna być poprzedzona precyzyjną, dokładną i profesjonalną analizą zarówno prawnopodatkową, jak i faktyczną.

W przypadku pytań związanych z przedstawionymi zagadnieniami prosimy o kontakt z naszymi prawnikami. Jeżeli chciał(a)byś skonsultować Twój konkretny przypadek, jesteśmy do Twojej dyspozycji. Skontaktuj się z nami i umów się na spotkanie już dziś.